فرق گیربکس و دیفرانسیل خودرو و یا هر وسیله نقلیه چهار چرخ، به نوع تاثیرگذاری آن‌ها در میزان سرعت و چرخش هر یک از چهار چرخ خودرو مربوط می‌شود.
دیفرانسیل و گیربکس دو قطعه بسیار مهم و کاربردی در خودرو به شمار می‌روند و حرکت ماشین بدون آن‌ها، میسر نخواهد بود. در این مطلب قصد داریم که به بررسی فرق گیربکس با دیفرانسیل خودرو پرداخته و با نگاهی دقیق‌تر به این قطعات، بنگریم.
تفاوت گیربکس با دیفرانسیل
برای درک بهتر تفاوت این دو قطعه، لازم است ابتدا با تعریف هر کدام از آن‌ها آشنا شوید.
گیربکس
گیربکس یا همان جعبه دنده، قطعه‌ای حیاتی بوده و از انواع چرخ دنده‌‌‌ها در خودرو به حساب می‌آید. این قطعه اندازه مشخصی از دور موتور را به کمک چرخ دنده‌های خود، به چرخ‌ها منتقل می‌کند. در واقع مسئولیت گیربکس به تنظیم سرعت چرخش چرخ‌ها مربوط می‌شود. گیربکس در انواع مختلفی همچون گیربکس cvt وجود دارد.
دیفرانسیل
در مواقعی از رانندگی، مانند زمان پیچیدن، هر یک از چرخ‌ها به دلیل طی مسافت متفاوت، سرعت‌های متفاوتی نسبت به همدیگر دارند؛ در اینجا این دیفرانسیل است که توان لازم را به چرخ‌ها می‌رساند و اندازه چرخش آن‌ها را تعیین می‌کند. برای درک بهتر این موضوع باید توان خروجی از خودرو را مانند یک انشعاب تکی تصور کنید که به وسیله دیفرانسیل به دو بخش تقسیم شده و هر بخش برای گردش یک چرخ، به صورت مستقل عمل می‌کند. در واقع این دیفرانسیل است که کمک می‌کند سر پیچ‌ها با موفقیت پیچیده و میزان چرخیدن چرخ‌ها، به صورت مجزا از یکدیگر، تنظیم شود.
فرق گیربکس با دیفرانسیل
همان‌طور که در بالا نیز گفتیم، گیربکس، نیروی موتور را به سمت چرخ‌ها هدایت می‌کند و این دیفرانسیل است که اجازه چرخش متفاوت در چرخ‌ها را ایجاد خواهد کرد. به بیان دیگر دیفرانسیل‌ها در مرحله بعد از گیربکس قرار دارند و نیروی موتور را با تنظیمات خود به پلوس چرخ‌های خودرو، انتقال می‌دهند. بعضی از خودروها دو دیفرانسیلی بوده و برخی دیگر تک دیفرانسیل هستند. بدیهی است که خودروهای دو دیفرانسیل، تعادل و امنیت بیشتری در پیچ‌ها داشته و ضریب اطمینان به آن‌ها به مراتب بالاتر است.
با توجه به توضیحات بالا، عمده تفاوت بین دیفرانسیل و گیربکس در موارد زیر خلاصه می‌شود:
۱. هر خودرو دارای یک جعبه دنده یا گیربکس است، اما یک خودرو، دو دیفرانسیل، یکی برای چرخ‌های جلو و یکی برای چرخ‌های عقب، می‌تواند داشته باشد.
۲. گیربکس به هر چهارچرخ مربوط شده و انتقال قدرت را به‌طور مساوی برای هر چهار چرخ انجام می‌دهد؛ اما دیفرانسیل یا برای چرخ‌های جلو و یا چرخ‌های عقب عمل خواهد کرد. (بسته به این که خودروی مورد نظر دیفرانسیل جلو بوده یا از نوع دیفرانسیل عقب باشد؛ البته در برخی از خودروها نیز دو دیفرانسیل جلو و عقب را به‌طور همزمان داریم.)
۳. گیربکس سرعت و توان دور موتور را با سرعت و گشتاور متغیر به میل گردان، منتقل می‌کند؛ اما دیفرانسیل در زمانی که شکل حرکت خودرو از مسیر صاف تغییر کند، توان را به صورت نامساوی به چرخ‌ها می‌رساند. (در زمانی که خودرو در مسیر صاف حرکت کند، دیفرانسیل توان مساوی به چرخ‌ها خواهد رساند.)
۴. در دیفرانسیل جلو و عقب، تفاوت‌هایی را در سرعت و ایمنی شاهد هستیم؛ اما این موضوع در خصوص گیربکس صدق نمی‌کند و ماهیت عملکرد آن در تمام خودروها یکسان است. در خودروهای با دیفرانسیل عقب، شتاب بالاتری را شاهد هستیم؛ اما در ماشین‌های با دیفرانسیل جلو، سطح و ضریب ایمنی بالاتر بوده و شتاب پائین است.
نکته: لازم به ذکر است که در زمان کاهش دنده، دیفرانسیل آخرین قطعه‌ای است که در کم کردن دنده، نقش آفرینی می‌کند.
سخن پایانی
با توجه به توضیحات فوق، دیفرانسیل و گیربکس را باید بیشتر دو قطعه موازی بدانیم که با یک هدف مشترک، در انتقال توان به چرخ‌های خودرو، کاربرد دارند. گیربکس عقب‌تر قرار داشته و دیفرانسیل‌ها نزدیک به چرخ‌ها عملکرد دارند.
