AMT مخفف عبارت Automated Manual Transmission به معنی گیربکس دستی اتوماتیک شده است که در سال ۱۹۹۶ و توسط کمپانی BMW و تحت نام تجاری SMG برای اولین بار پا به عرصه بازار گذاشت. AMT، همان گیربکس دستی است با این تفاوت که فرآیند تعویض دنده و کلاچ گیری در آن به وسیله یک مجموعه رباتیکی هوشمند انجام می گیرد. در سطح بین المللی، این سیستم جزو سیستمهای پیشرفته محسوب شده و از جایگزینهای احتمالی سیستمهای دستی به حساب می آید. مزیت اصلی این سیستم، قیمت کم، سادگی تعمیر و نگهداری و کاهش مصرف سوخت، افزایش راندمان، بالابردن عمر قطعات خودرو و افزایش راحتی در رانندگی می باشد.
سیستم AMT دارای جزئیات و قطعات متعددی است که در ادامه به برخی از آنها خواهیم پرداخت.
برد الکترونیک
عملیات کلاچ گیری، تعویض دنده، کنترل دریچه گاز و سایر کنترل های مورد نیاز در واحد کنترل الکترونیک (TCU) صورت می گیرد. سخت افزار TCU دارای بخش های مختلفی است که شامل درایور موتورها، درایور سنسورها، مدار محافظ و مدار تغذیه برد می باشد.
مکانیزم کلاچ برقی
این واحد کار گرفتن و رها کردن کلاچ در زمانهای مختلف تعویض دنده، ترمز و یا حرکت در شیب را انجام داده، از سرعت مناسب و عملکرد مطلوبی برخوردار بوده و قادر به تشخیص نقطه ی خطی بودن کلاچ (حالت نیم کلاچ) می باشد.
تمامی قطعات این مکانیزم و موتور به کار رفته توسط متخصصان شرکت نگین فن آور شریف ساخته شده است.
سیستم تعویض دنده
در سیستم انتقال قدرت دستی عمل تعویض دنده توسط دسته دنده صورت می گیرد که به صورت مستقیم با یک مکانیزم لینکی به گیربکس وصل شده است. در سیستم AMT دسته دنده و مکانیزم لینکی حذف می گردد و عمل تعویض دنده توسط یک ربات هوشمند به نام سیستم تعویض دنده انجام می گیرد. این ربات از دو عدد موتور DC مخصوص با سنسورهای تشخیص موقعیت و یک مکانیزم انتقال نیرو تشکیل شده است.
دسته دنده AMT
این قطعه در واقع درخواست راننده جهت تعویض دنده را دریافت و به برد الکترونیک ارسال می کند.
مزایا گیربکس AMT چیست؟
یکی از مهمترین مزایا این سیستم نسبت به سیستمهای معمول اتوماتیک (که از مبدل گشتاور بهره میبرند) عدم وجود مبدل گشتاور و وجود کلاچ است. مبدل گشتاور به دلیل ساختار خاص خود همواره بخشی از نیرو را تلف میکند اما در سیستمهای دارای کلاچ، انتقال نیرو از موتور به گیربکس تقریباً بدون اتلاف است. به دلیل وجود همین اتلاف در گیربکسهای اتوماتیک معمولی است که استفاده از آنها بر روی موتورهای کم حجم و خودروهای کوچک رایج نیست چرا که توان موتور این خودروها در حالت عادی هم محدود است و نصب مبدل گشتاور بخشی از این توان محدود را تلف میکند و عملاً خودرو بخش عمدهای از تواناییهای حرکتی خود را از دست میدهد. در مقابل استفاده از AMT به دلیل برخورداری از کلاچ در این خودروها عمومیت بیشتری دارد.
پیچیدگی فنی پایین و ابعاد کوچک یکی دیگر از خصوصیات این سیستم است که آن را در رتبهای بالاتر از سیستمهای اتوماتیک معمولی قرار میدهد. گیربکسهای اتوماتیک معمولی به دلیل پیچیدگی ساختاری، تا مدتی قبل تعداد دنده محدودی داشتند اما در مقابل AMT میتواند با قیمت کمتر، دندههای بیشتری را عرضه کند. دندههای بیشتر به معنی شتابگیری روانتر و کاهش مصرف سوخت و آلایندگی زیستمحیطی است. از سوی دیگر قیمت پایینتر این سیستم نسبت به سیستمهای گیربکس اتوماتیک از دیگر مزایا است که استفاده از آن را بر روی خودروهای کوچک شهری توجیهپذیر میکند.
نحوه تعویض مدهای دسته دنده
عملکرد مجموعه AMT در مدهای مختلف به شرح زیر میباشد.
(R) در این مد سیستم AMT گیربکس را در حالت دنده عقب (Rear) قرار می دهد. هنگام جا زدن دنده عقب بایستی ضامن زیر دسته دنده به بالا کشیده شود تا دسته دنده به سمت جلو حرکت کند.
(N) در این مد سیستمAMT گیربکس را در حالت خلاص(Neutral) قرار می دهد.
(A) در این مد سیستم AMTگیربکس را در حالت خودکار(Automatic) قرار می دهد. عملیات تعویض دنده در این حالت به صورت خود کار انجام می پذیرد.
(M) در این مد سیستم در حالت تعویض دنده دستی (Manual) قرار دارد و برای افزایش شماره دنده، باید دسته دنده را به سمت (+) و برای کاهش دنده دسته دنده را به سمت (-) حرکت داد.
مجموعه مکانیزم گاز برقی
این قسمت شامل مجموعه پدال گاز و دریچه گاز و مبدل برای تبدیل دریچه گاز معمولی به برقی می باشد. که در مجموع عمل انتقال فرمان گاز دادن و قطع و وصل آن را به عهده دارد.
نحوه کارکرد نرم افزار سیستم AMT
نرم افزار سیستم شامل دو بخش اصلی مدیریت تعویض دنده و مدیریت کلاچ و دریچه گاز الکترونیکی می باشند. هر کدام از این بخشها روی یک پردازنده قرار دارند که توسط یک شبکه ارتباطی با هم در ارتباط می باشند.
بخش مدیریت تعویض دنده که در قسمت بالای دیاگرام قرار دارد شامل دو حالت خودکار(Automatic) و حالت دستی (Manual) است که بوسیله دسته دنده (Gear Selector) انتخاب می شود.
در حالت خودکار با توجه به مقدار خروجی سنسورهای خودرو عملیات تعویض دنده انجام می گیرد و در حالت دستی فرامین تعویض دنده از دسته دنده برقی و توسط راننده دریافت می شود. در حالت دستی در صورتیکه درخواست راننده سبب آسیب احتمالی به مجموعه موتور و یا گیربکس شود، درخواست مردود می شود.
مدیریت کلاچ و دریچه گاز الکترونیکی که در قسمت پایینی دیاگرام قرار دارد، وظیفه رها سازی کلاچ، گرفتن کلاچ و کنترل دریچه گاز الکترونیک را با توجه به درخواست راننده و شرایط خودرو بر عهده دارد.
دوبخش نرم افزاری به گونه ای طراحی شده اند تا در صورت قطع شدن، خرابی و یا اختلال در عملکرد سنسورها کماکان عملکرد معقولی داشته باشند. تنها سنسور لازم برای عملکرد سیستم، سنسور دور موتور است که در صورت عدم فعالیت آن عملیات کلاچ گیری کاملا مختل خواهد شد. در صورت قطع شدن این سنسور راننده می تواند خودرو را درحالت دستی قرارداده و کلاچ گیری را شخصا انجام دهد.
اما در صورت قطع شدن سنسورهای ترمز، سرعت خودرو و دریچه گاز عملیات نرم افزاری با کیفیت کمتر ولی بدون اختلال فعال خواهد بود.
منبع: ایران ردیاب