نکات و روش های صحیح و حرفه ای تعویض دنده

یکی از نکات حفظ سلامت گیربکس دستی ، تعویض دنده صحیح است. با توجه به این کــه اکثر خودروهای موجود در ایران گیربکس دستی دارند باید درمورد تعویض دنده مراقب بود. در ادامه نکاتی را به شما می گوییم تا بتوانید مثل حرفه ای ها دنده عوض کنید.

دسته دنده را صحیح بگیریم

همان طور که در مقاله اول به آن اشاره کردیم ، گرفتن دسته دنده از اصول اولیه رانندگی حرفه است دسته دنده را به مانند شکل در دست بگیرید . دنده هایی کــه از شما دور است ( دنده های ۱ , ۳ و ۵ ) را با کف دست هول دهید و دنده های کــه نزدیک شما قرار دارند ( دنده های ۲ , ۴ , ۶ ) را با ۴ انگشت خود بکشید . همین . به این نکته توجه کنید کــه در هیچ شرایطی نباید کتف شما از صندلی جدا شود . از روش های نا متعارف هنگام تعویض دنده استفاده نکنید و همیشه و در همه حال بخاطر داشته باشید کــه خودرو با کدام دنده در حال حرکت است.

در هر لحظه از وضعیت دنده خود مطلع باشیدو بدانید که با کدام دنده خودرو در حال حرکت است.شاید این مطلب ساده به نظر آید اما زمانی که شما با سرعت رانندگی می کنید تمامی این موارد حیاتی هستند.

آشنایی اولیه

هر دنده ای دامنه حرکت و سرعت موثری دارد کــه به دامنه دور موتور آن اتومبیل بستگی دارد . هر چه دور موتور بیشتر باشد , خودرو شما سریعتر می تواند به نقطه تعویض دنده برسد . در بین سرعت های کاربردی یک موتور , دامنه موثری وجود دارد کــه آن ” دامنه نیرو ” می گویند . این بازه جایی است کــه سریعترین سرعت گیری در آن انجام می گیرد .اغلب گیربکس ها به نحوی طراحی شده اند کــه بازه های مشترک نیرویی در دنده های مختلف را فراهم می کنند. نگاهی به شکل ذیل بیاندازید .

برای مثال در قسمتی کــه ما بین دنده های یک و دو مشخص شده است , بهترین بازه برای تعویض دنده است کــه در بیشتر مواقع دقیقا قبل از بازه خطر دور موتور در خودرو های مختلف است کــه اغلب با قرمز مشخص می شوند .

تنظیم دور موتور( REV MATCHING )

نرم دنده تعویض کردن به واقع یکی از اساسی ترین روش هایی است کــه بسیاری از رانندگانی کــه حتی در مسابقات شرکت می کنند از آن اطلاع کامل نداشته و به واقع از اعمال آن در رانندگی نا توان هستند .

نرم تعویض کردن دنده نه تنها به کاهش استرس رانندگی و سر نشینان کمک می کند بلکــه باعث افزایش عمر گیربکس و فشار کمتر به آن می شود و جلوگیری از انتقال وزن نا خواسته به قسمت جلو خودرو می شود .

حالا قصه این Rev Matching چیست . اجازه دهید مثالی بزنم . با دنده ۳ در حال حرکت هستید و دور موتور روی ۳۰۰۰ دور بر دقیقه . با همان سرعت به دنده ۲ بروید . دور موتور تا نزدیکی ۵۰۰۰ دور بر دقیقه بالا می آید . شما می بایستی این فاصله را با گاز دادن ( زمانی کــه گیر بکس در گیر نیست ) پوشش داده و پا را از روی کلاچ بر دارید . با این روش شما این اجازه را به خودرو نمی دهید کــه از ترمز موتور استفده کند و به اصطلاح برخی رانندگان قدیمی از کله کردن خودرو جلوگیری خواهید کرد .

سبک کردن دنده

همان طور کــه خود در رانندگی شهری نیز با آن مواجه شده اید , تعویض دنده برای سبک سازی آن( برای مثال از دنده یک به دنده ۲ ) , به مراتب راحت تر و کم دغدغه تر از سنگین کرن آن است . شما کافی است دنده ها را در حداکثر دامنه نیرویی خود تعویض کرده و کمی با بازی کردن با پدال گاز دور موتور را برای دنده بعدی آماده کنید تا امکان تعوض دنده در حداقل زمان فراهم شود . لازم به توضیح است کــه در مسابقات , دنده ها تا در نهایت دامنه نیرو خود ( دقیقا قبلا از رد لاین دور موتور) تعویض می شوند .

سنگین کردن دنده

شما در دو حالت دنده را سنگین می کنید

۱-خودرو با دور موتوری کمتر از بازه اعمال نیرو مورد نیاز راننده در حال حرکت است ( در اصطلاح سنتی دنده مرده )

۲-شما به پیجی نزدیک شده اید و سرعت خودرو زیاد است و شما در حین ترمز گیری احتیاج به دنده سنگین تر برای عبور از پیچ دارید .

در خصوص مورد اول کــه تکلیف مشخص است , شما با یک تنظیم دور موتور ساده به شرح ذیل به دنده سنگین تر می روید .

۱.۱ خودرو با دنده ۳ در حال حرکت است .

۱.۲ پا را روی کلاچ گذاشته

۱.۳ دنده را به از ۳ به ۲ می آوریم

۱.۴ پا فشردن پدال گاز , دور موتور را به میزان هماهنگی می رسانیم

۱.۵ پا را از روی کلاچ بر می داریم

اما در مورد قسمت دوم کمی اوضاع پیچیده تر است .

اول وضعیت موجود شما را بررسی می کنیم . با سرعت ( حرکت روی لیمیت ) نزدیک پیچ می شوید ,دنده ۳ , اقدام به ترمز گیری کرده و به دنده ۲ رفته و پا را به آرامی از روی کلاچ بر می دارید . به علت استفاده خودرو از ترمز موتور , وزن بیش از پیش به جلو منتقل شده و وارد پیچ می شوید و به علت توزیع وزن نا مناسب , احتمال بیش فرمانی ( سر خوردن عقب خودرو ) بسیار بالا می رود و …

راه حل چیست ؟

اگر هنوز به حد یک راننده حرفه ای نشده اید , در ابتدا از رانندگی با سرعت زیاد پرهیز کرده و قبل از پیچ سرعت را به حد مناسب رسانده و سپس دنده را سنگین کرده و با یک تنظیم دور موتور ساده به دنده سنگین تر بروید . اما این فرآیند در دنیای حرفه ای امکان پذیر نیست . فرآیندی زمان گیر کــه به شما اجازه استفاده از تمام مسیر شتابگیری را نمی دهد .

استفاده از روش پاشنه – پنجه ( Heel and Toe ) در تعویض دنده :

حالا بیاید یک حرفه ای باشیم .شرایط مشابه قبل را آنالیز می کنیم ( انتخاب دنده ها به منظور فهم بهتر بوده و صرفا یک مثال می باشد )

۱-شتابگیری با دنده ۳

۲-به پیچ نزدیک شده و در نقطه ترمزگیری اقدام به شتابگیری منفی ( ترمز ) می کنیم.

۳ -دور موتور و سرعت به حدی رسیده کــه می توان دنده را کاهش داد. حالا پاشنه پای راست خود را با حفظ پنجه پا روی ترمز , با پا چرخش مچ پایتان , پاشنه پا را به سمت پدال گاز می بریم و کلاچ را می فشاریم .

۴ -گاز را با پاشنه می فشاریم تا دور موتور به حد تنظیم دور موتور .

۵- به دنده ۲ می رویم .

۶-حالا همزمان پاشنه پای راست و پای چپ را از روی پدال های گاز و کلاچ برمی داریم

۷-حال اگر ترمز گیری همچنان احتیاج بود کــه وضعیت فشرده پدال ترمز را حفظ می کنیم . و در غیر این صورت باز هم اقدام به شتابگیری کرده و از پیچ عبور می کنیم .

شما هم اکنون بدون از دست دادن زمان و افزایش طول فاصله ترمزگیری و مهمتر از آن درگیر کردن ترمز موتور و در نهایت بر هم زدن تعادل خودرو دنده را سنگین کرده اید. در نظر داشته باشید کــه این روش در برخی موارد بصورت ترتیبی برای چند دنده استفاده می شود ( از ۵ به ۴ / ۴به ۳ و … )